چگونه تمام قرآن در شب قدر نازل شد؟

خبرگزاری تسنیم، خداوند در آیۀ اول سورۀ قدر زمان نزول قرآن را در شب قدر معرفی می کند و می فرماید « إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ » یعنی به یقین ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل کردیم و به اعتبار آیۀ 185 سوره مبارکه بقره که می فرماید: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزلَ فِیهِ الْقُرْآنُ»، در می یابیم که در ماه مبارک رمضان نازل شده است.

یکی از اولین سؤالاتی که پیرامون این آیه مطرح می شود، این است که چگونه ممکن است کل قرآن در یک شب نازل شده باشد، در حالی که در قرآن، اخباری از آینده اسلام و مسلمین وجود دارد و خداوند به تناسب هر رویدادی، آیاتی را نازل می کرد؟ به عبارت دیگر، هر آیه ای شأن نزول یا بهانه ای برای نزول داشته است. به عنوان مثال، وقتی از آیۀ «لیلة المَبیت» سخن می رود، به شبی اشاره دارد که امیرالمؤمنین علیه السلام در شب خروج پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه، در بستر ایشان خوابید. این عمل شجاعانه، زمینه ساز نزول این آیه از قرآن کریم شد: « وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بالْعِبَاد »؛ یعنی «و از مردم کسی است که جانش را برای خشنودی خدا می فروشد [مانند امیرالمؤمنین (علیه السلام)] و خدا به بندگان مهربان است.»

بررسی دلایل نزول قرآن کریم در شب قدر

اهل بیت وحی علیهم السلام به عنوان معلمان و تبیین کنندگان آیات قرآن و همان ها که عالم به تأویل قرآن هستند، به این شبهه پاسخ گفتند. امام صادق علیه السلام فرمود «نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ جُمْلَهًًْ ثُمَّ نَزَلَ مِنَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَهًًْ.»  یعنی قرآن در شب قدر، یک باره و جملگی به سوی بیت المعمور فرود آمد و در طول بیست وسه سال بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد.

به این نوع نزول، نزول دفعی می گویند یعنی قرآن یک دفعه ای و به یک باره بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد و به صورت نزول تدریجی متناسب با هر رویدادی طی 23 سال در دنیا نازل شد.

اما بیت المعمور در چه موقعیتی است؟ در احادیث، مکان بیت المعمور را در آسمان هفتم و گاه در آسمان چهارم و گاهی در دنیا هم گفته اند. ظاهر امر نشان می دهد که بیت المعمور سیر نزولی به سمت پایین داشته تا به محاذات کعبه رسیده است. امام باقر علیه السلام بیت المعمور را به عنوان مکان ملائک معرفی می کنند و همچنین ارکان و پایه های بیت الحرام را معادل بیت المعمور در آسمان دانسته، فرمود:

همچنین امام صادق علیه السلام به نقل از سول خدا صلی الله علیه و آله، بیت العمور را جلوه گر اسامی پنج تن آل عبا نشان می دهند و می فرمایند:

فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَلَّمُوا عَلَیَّ وَ سَأَلُونِی عَنْ عَلِیٍّ أَخِی فَقُلْتُ هُوَ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَتِی أَ وَ تَعْرِفُونَهُ فَقَالُوا نَعَمْ کَیْفَ لاَ نَعْرِفُهُ وَ قَدْ نَحُجُّ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ فِی کُلِّ سَنَةٍ مَرَّةً وَ عَلَیْهِ رَقٌّ أَبْیَضُ فِیهِ اِسْمُ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلْأَئِمَّةِ وَ شِیعَتِهِمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ ... (الکافی ,  ج3 ,  ص482)

رسول الله صلی الله علیه وآله (خطاب به ملائک) فرمودند: «سلام بر من بفرستید و از من درباره علی، برادرم، سؤال کنید.» گفتم: «او در زمین خلیفه من است؛ آیا او را می شناسید؟» گفتند: «چگونه او را نشناسیم، در حالی که ما هر سال یک بار به (بیت المعمور) می رویم و بر آن صفحه سفید که در آن نام محمد، علی، حسن، حسین، امامان و شیعیان آنها تا روز قیامت نوشته شده است، قرار داریم؟»

با این اوصاف، قرآن در یکی از نازله های خود، در شب قدر سالی به بیت المعمور رسید و این مکان، جایی غیر از مکان مادی است بلکه موقعیت آن در برزخ است. به این ترتیب، رسول خدا صلی الله علیه و آله نسبت به کلیات و جزئیات قرآن علم داشت و این مسئله، یکی از فضائل بی منتهای رسول اکرم است.

انتهای پیام/